Trở lại thôn Nàng Cút, chúng tôi không khỏi ngạc nhiên khi diện mạo thôn đang thay đổi từng ngày. Tôi còn nhớ, đầu năm 2016 lần đầu tiên đến thôn Nàng Cút. Thôn nằm cách trung tâm xã khoảng hơn 6km, nhưng đường đi lại cực kỳ khó khăn. Trên chiếc xe máy theo sự dẫn đường của đồng chí Phó Chủ tịch UBND xã, chúng tôi vượt qua những đoạn đường núi dốc, đất trơn trượt mà chỉ có thể đi trời nắng, trời mưa không thể nào đi lên được. Lúc đó, con đường dẫn lên thôn cũng chưa được mở rộng như bây giờ, khó khăn nhất của người dân trong thôn là phải vượt qua con suối nước chảy xiết. Để đi lên được thôn thì chúng tôi bắt buộc phải đi qua con đường này và phải lựa chọn thời điểm trời nắng mới có thể qua suối được. Một bên là núi, một bên là vực sâu thăm thẳm, một trận mưa nhỏ thôi, nước từ trên núi đổ dồn về con suối, cô lập toàn bộ thôn. Tôi còn nhớ, khi lên đến thôn người dân tâm sự, chia sẻ, “người dân Nàng Cút mong muốn có một cây cầu bắc qua suối để đi lại dễ dàng hơn, nhất là vào mùa mưa lũ”.

Thôn Nàng Cút là thôn xa nhất của xã Thu Tà, toàn thôn có 45 hộ dân, 100% là đồng bào dân tộc Mông. Đời sống của người Mông ở đây chủ yếu dựa vào cây ngô và cây lúa nương, chăn nuôi tự cung, tự cấp trong gia đình. Năm 2016, thôn chưa có điện lưới thắp sáng, hầu hết trong thôn chủ yếu là hộ nghèo, tình trạng thiếu ăn vẫn thường trực ở đồng bào nơi đây. Sản xuất nông nghiệp cũng mang tính truyền thống, thiếu đất canh tác. Những hộ dân có ruộng trồng lúa nằm cách xa nhà, có hộ canh tác xa nhất gần 4km trên trục đường dẫn vào thôn. Cơ sở vật chất hạ tầng chưa được đầu tư xây dựng, nhà văn hóa thôn, điểm trường vẫn còn là những ngôi nhà trình tường, xuống cấp.

Tuy nhiên, vượt qua những khó khăn đó, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền, đời sống của đồng bào dân tộc Mông ở thôn Nàng Cút đang thay đổi từng ngày. Năm 2019 với sự chung tay của cán bộ, đảng viên, công chức trên đại bàn xã đã kêu gọi xã hội hóa xây dựng và hoàn thành cây cầu tràn qua con suối của trục chính đường dẫn vào thôn. Tháo gỡ khó khăn trong việc đi lại trong mùa mưa lũ khi phải đối mặt với những dòng nước chảy xiết, nguy hiểm khôn lường. Đến tháng 5.2021, từ nguồn vốn của chương trình Nông thôn mới, xã đã chủ trương làm tuyến đường nối trung tâm xã đi vào thôn Nàng Cút với tổng chiều dài gần 4km. Con đường được khởi công và nhanh chóng thực hiện các hạng mục như: Mở rộng nền đường, san ủi mặt bằng, đổ bê – tông với tổng kinh phí hơn 5 tỷ đồng. Sau gần 2 tháng, con đường đã được hoàn thành dẫn thẳng vào trung tâm thôn, tạo điều kiện thuận lợi trong việc giao thương của đồng bào. Không những thế, con đường được bê – tông hóa, kéo theo nhiều chương trình hỗ trợ của các mạnh thường quân góp sức đầu tư, quan tâm đời sống con em dân tộc Mông. Với sự kêu gọi của các cấp chính quyền, người dân hiến đất làm đường, làm nhà văn hóa thôn. Đến nay, nhà văn hóa thôn, điểm trường thôn đã được xây dựng mới, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt và học tập của con em trong thôn.

Mặc dù nằm sát trên đỉnh núi Chiêu Lầu Thi, nhưng thôn Nàng Cút là một vùng đất rộng lớn, bằng phẳng, có khí hậu mát mẻ trong lành. Ông Sùng Seo Dí, Bí thư Chi bộ thôn Nàng Cút cho biết: Các chính sách đối với đồng bào dân tộc đã tạo tiền đề thúc đẩy KT – XH của thôn đồng bào Mông. Sau khi con đường, những cơ sở vật chất được đầu tư hoàn thiện, tư duy sản xuất của người dân cũng đã dần thay đổi. Trước đây, người dân chỉ quanh năm trồng ngô và ít đất trồng lúa, chăn nuôi thì nhỏ lẻ, manh múi. Đến nay, người dân đã tích cực chuyển đổi cơ cấu vật nuôi, cây trồng, thay đổi hình thức chăn nuôi sang hàng hóa. Nếu như trước đây, người dân chủ yếu dựa vào những thửa ruộng bậc thang sẵn có lâu đời, thì giờ đây cứ chỗ nào trồng lúa được người dân khai hoang trồng những loại giống lúa phù hợp với điều kiện tự nhiên ở đây. Về chăn nuôi, trước đây mỗi hộ dân chỉ chăn nuôi 1 đến 2 con trâu dùng làm sức cày, sức kéo, nhưng giờ nhiều gia đình đã xây dựng hệ thống chuồng trại, đưa chuồng trại ra xa nhà ở, xây dựng chuồng trại đảm bảo chống rét an toàn cho vật nuôi. Nhiều hộ gia đình có quy mô đàn trâu từ 4 – 6 con.

Đặc biệt, chương trình Nông thôn mới đã phát huy đến tận các gia đình đồng bào dân tộc Mông. Không những chung tay hiến đất làm các công trình phúc lợi, người dân cũng chủ động vệ sinh môi trường xung quanh, tăng gia sản xuất, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Anh Sùng Seo Tra, cho biết: Trước đây gia đình chỉ chăn nuôi 1 con trâu, sau khi được xã vận động chung tay xây dựng Nông thôn mới, gia đình bắt đầu làm chuồng trại và chăn nuôi đàn trâu luôn duy trì từ 4 – 5 con. Lúc nào cần việc gì hoặc nuôi đã đủ béo thì lại bán đi cho thương lái. Ngoài ra, chuyển đổi diện tích canh tác kém hiệu quả sang trồng cỏ chăn nuôi, đáp ứng thức ăn đầy đủ cho đàn vật nuôi. Từ khi có con đường, thương lái đi xe vào tận thôn để mua và vận chuyển trâu nên cũng giảm bớt khó khăn như trước đây.

Với những nỗ lực chính quyền và nhân dân, đến nay mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng tỷ lệ hộ nghèo của thôn giảm xuống còn 60%, điện lưới quốc gia đã được kéo về thôn, cơ sở giáo dục được đầu tư, đáp ứng các nhu cầu thiết yếu cho nhân dân. Bà con đồng bào dân tộc Mông hăng hái sản xuất, chăn nuôi từng bước phát triển. Chủ tịch UBND xã Thu Tà, Hoàng Văn Hiếu chia sẻ: Đồng bào dân tộc Mông ở thôn Nàng Cút đoàn kết, chịu thương chịu khó, chăm lo gia đình và chấp hành tốt các chủ trương, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Từ các nguồn vốn hỗ trợ của các chương trình và các chính sách dân tộc được xã triển khai kịp thời, từng bước tháo gỡ khó khăn về cơ sở vật chất cho nhân dân. Mong rằng, Đảng, Nhà nước và các cấp, chính quyền tiếp tục quan tâm đến đời sống bà con nhân dân vùng còn khó khăn Nàng Cút nói riêng, các thôn trên địa bàn xã nói chung, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào dân tộc thiểu số.